تعریف و ماهیت: Waterfall یا مدل آبشاری یک رویکرد خطی و پیوسته است که مراحل توسعه را به صورت顺由 از مرحلهٔ نیازمندی‌ها تا تحویل نهایی پروژه به هم پیوند می‌دهد. هر مرحله فقط یک‌بار برقرار می‌شود و بازگشتی به مراحل قبلی معمولاً پذیرفته نمی‌شود.
ویژگی‌های کلیدی:
مرحله‌بندی دقیق: نیازمندی‌ها، طراحی، پیاده‌سازی، تست، پیاده‌سازی و نگهداری به ترتیب مشخص و مستقل از هم انجام می‌شوند.
تعریف کامل در آغاز پروژه: همهٔ الزامات و خروجی‌ها در پلان پروژه گنجانده می‌شود و تغییرات بعدی مستلزم فرآیندهای رسمی است.
ثبت مستندات قوی: مستندات جامع و دقیق در هر فاز ایجاد می‌شود که برای پروژه‌های با استانداردهای سخت‌گیرانه دولتی مهم است.
کنترل تغییر سخت: تغییرات عمده معمولاً به صورت رسمی و با ارزیابی تأثیر اجرا می‌شود.
مزایا:
مناسب برای پروژه‌های دولتی که الزامات دقیق، مستندسازی کامل و تحویل با معیارهای قانونی دارند.
برنامه‌ریزی پیشرفته و تاریخ‌های مشخص تحویل، که برای ارائه به مراجع نظارتی مفید است.
مدیریت ریسک به واسطهٔ وجود یک نقشهٔ پروژهٔ ثابت و قابل پیگیری.
معایب و محدودیت‌ها:
انعطاف‌پذیری کم در برابر تغییرات ناگهانی و نیازهای جدید کارفرما.
ممکن است در مراحل اولیه، عدم وضوح کامل نیازها باعث پیاده‌سازی ناهماهنگ با حقیقت پروژه شود.
بازخورد کاربر در فازهای میانی کمتر و نمایش نتیجه‌ی محصول دیرتر اتفاق می‌افتد.
کجا مناسب است؟: پروژه‌های بزرگ با الزامات قانونی و مستندسازی دقیق، قراردادهای با معیارهای پذیرش مشخص، و فرآیندهای کنترل تغییر سخت. معمولاً در دولت‌ها و سازمان‌های با فرایندهای نظارتی بالا به کار می‌رود.
نکات اجرایی:
انجام مطالعات نیازمندی دقیق از ابتدا و تأیید مراجع ناظر.
همکاری مداوم با تیم‌های حقوقی و مدیریت پروژه برای تدوین مستندات استاندارد.
استفاده از گانت چارت‌ها و داشبوردهای کنترل برای پیگیری پیشرفت.